Erfgoed

Landgoed de Barendonk is al sinds 1842 familiebezit. De feitelijke geschiedenis reikt ver tot in de middeleeuwen, met een eerste vermelding in 1484. De plek is zelfs al bekend vanaf 1308 uit de tijd van de Heeren van Cuyck, en heette toen “Bierdunck”. Later vinden we Bierdunck terug als Baarendonck, Baerendonk en thans als Barendonk. Baren komt  overigens van “Bir” (beer / mannetjeszwijn). Samen met de landgoederen Hiersenhof, Ossenbroek en Tongelaar vormt De Barendonk laat je een fascinerende afwisseling van bossen, beken, weilanden, wielen (kolken ontstaan na dijkdoorbraken en overstromingen van de Maas), boomgaarden en bouwlanden zien.

Een kort ommetje van 2 km start tegenover de kerk in Beers, die ca. 1 km van Natuurpoort De Bungelaer ligt. Hier staat het monument Beerse Overlaat. Het monument herinnert aan de tijd dat de Maas regelmatig overstroomde en Beers onder water kwam te staan. In het parkje bij het monument wordt meer uitleg gegeven over de werking van de Beerse Overlaat en wat het voor de lokale bevolking betekende. 

Op Landgoed Tongelaar in Mill waan je je op het platteland van Frankrijk. Het gelijknamige kasteel is al even authentiek als de omgeving. Heerlijk om te wandelen en te genieten van de natuur. De kinderen kunnen er met een speciale app Vossenstreken beleven.

Wat direct opvalt in De Maasheggen: je komt op veel plekken geen prikkeldraad tegen maar meidoornheggen en sleedoorn. Zij vormen de natuurlijke afrastering tussen weilanden. UNESCO heeft de Maasheggen aangewezen als biosfeergebied. Daarmee neemt de Maasheggen deel aan het internationale UNESCO programma ‘Man and the Biosphere’ (MAB). Biosfeergebieden zijn gebieden met een speciale status waar mens en natuur samenleven. De Maasheggen is het enige biosfeergebied van Nederland.

Het Landgoed Heerenbeek maakt deel uit van het gebied Mortelen en Scheeken. Het kent een lange geschiedenis en wordt al vanaf 1303 genoemd. Je vindt hier het prachtige Landhuis en Hoeve Heerebeek-Oirschot. Het landgoedbos stamt uit de 2e helft van de 18e eeuw. Er groeien veel plantensoorten, zoals bosanemoon en slanke sleutelbloem, en ook eenbes en grote keverorchis komen voor en ook zwarte rapunzel, kleine valeriaan, boskortsteel, gulden boterbloem en schaafstro tref je hier aan. Tot de broedvogels behoren boomvalk, torenvalk, bosuil, ransuil, steenuil en houtsnip.

Al generaties wordt in grensregio De Kempen in Brabant het spannende verhaal verteld van Zwarte Kaat, de ‘Heks van Hellenende’. Vroeger maakte zij De Kempen onveilig, nu zit ze verstopt in de prachtige natuur. Deze knooppuntfietsroute van 36 kilometer leidt je langs haar geschiedenis.

Kasteel Heeswijk weerspiegelt bijna duizend jaar macht, trots en cultuur van de Brabantse elite. Het topmonument oogt majestueus in de prachtige omgeving van het stroomgebied van de Aa en de Leijgraaf. Het kasteel, de tuin en het landgoed kunnen op eigen gelegenheid worden bezocht. Voor aanvullende achtergrondverhalen zijn er de rondleidingen door een ervaren gids of de audiotour ‘Kasteel Heeswijk spreekt’.

Het geheel vernieuwde museum vertelt over de geschiedenis en bewoners van De Biesbosch, en is er een wisselende expositie voor hedendaagse kunst. Vanaf het eiland vertrekken fluisterboten door de prachtige omgeving van De Biesbosch. Even uitblazen kan in het Museumrestaurant, met uitzicht over de gehele omgeving. Openingstijden: zie website.

Op het terrein van Landgoed Heeswijk ligt de Looz Corswarem Hoeve, genoemd naar de moeder van de laatste baron van Kasteel Heeswijk. Deze voormalige boerderij is momenteel een groepsaccommodatie en sinds vijf jaar een leer-werk (zorg)boerderij. Voor fietsers en wandelaars is er een heerlijk terras in het groen. Cliënten van de leer-werk boerderij serveren er koffie of thee en regelmatig verse appeltaart of cake. Er is een (rolstoel toegankelijk) toilet. Er is een buitenterras en een rolstoelpad, dat aansluit op de Looz Corswarem Hoeve.

Het woord Zaligheden is een verbastering van ’selligheden’, een achttal typisch Kempense dorpen waarvan die naam eindigt op ’sel’: Eersel, Steensel, Duizel, Knegsel, Netersel, Hulsel, Reusel, en Wintelre (Wintersel). De benaming ’Zaligheden’ werd vroeger (rond 1830) door Hollandse soldaten cynisch gebruikt vanwege de grote armoede die er in de Kempen heerste. Vandaag de dag staan de Acht Zaligheden bekend om het gezellige, gastvrije en bourgondische leven.

Het kasteel in neostijl dateert van ± 1880. Het was een cadeautje van de eerste commissaris van de koning(in) in Noord-Brabant aan zijn zoon Donatus, die kinderloos stierf. Om zijn familie te pesten bepaalde hij bij testament dat het kasteel tot 1963 onbewoond moest blijven. Een jaar later verwierf Brabants Landschap het landgoed en kasteel. Het laatste werd in beheer gegeven bij Stichting Kasteel Nemerlaer. Oisterwijk in Beeld heeft een prachtig filmpje over het kasteel gemaakt. Het kasteel heeft ook een eigen kookboek met verhalen en recepten uit de keuken van Kasteel Nemerlaer.

Het schilderachtige dorpje Griendtsveen is ontstaan in de veenkoloniale tijd en ademt nog de sfeer van vroeger. Kanaaltjes en ophaalbruggen, een oudedorpspomp, de apostelwoningen en het Toon Kortooms Park houden de herinnering aan de rijke historie van turfwinning levend.

In de Deurnesche Peel en Mariapeel is tot in de jaren zeventig van de vorige eeuw turf gewonnen; ‘het zwarte goud van de Peel’. De sporen hiervan zijn nog duidelijk zichtbaar in de regio. Voor het vervoer van de turf werden kanalen gegraven, treinrails aangelegd en karakteristieke turfkarretjes gebruikt.

Landgoed Wolfslaar kent een rijke geschiedenis. Al in de 17de eeuw was hier een boerenhoeve. In 1862 gaf de toenmalige eigenaresse Barones Charlotte Storm-Cuypers de opdracht tot de bouw van het landhuis en koetshuis zoals we die nu nog steeds kennen.

De Meierijsche Museumboerderij verbeeldt het boerenleven tussen 1910 en 1930 op het arme Brabantse platteland. Het lijkt, alsof je weer in die tijd bent als je door de voordeur bent binnengestapt en het knapperende vuur in “den herd” ziet. De museumcollectie bevat een complete en levensechte huishouding met betrekking tot leven, wonen en werken op de schrale zandgrond in de Meierij van Den Bosch.

Deze abdij van de orde der Norbertijnen is de langst bestaande kloostergemeenschap van Nederland en kent vanaf 1134 een bewogen geschiedenis. Een twintigtal broeders houdt de Augustijnse spiritualiteit levend. In de abdij zijn gastenverblijven, cursussen, een boekhandel en sinds kort een bierproeverij met het enige Nederlandse Norbertijner bier. Dagelijks om 14.00u start vanuit het Proeflokaal de Bierrondleiding.

Oorspronkelijk bestaande uit twee watermolens, is de Kilsdonkse Molen, gelegen op zo’n 4 kilometer van Kasteel Heeswijk, al vanaf de 14e eeuw belangrijk geweest voor de waterhuishouding in het stroomdal van de rivier de Aa. Later pas ontstond de combinatie tussen de korenwatervluchtmolen en de watergedreven oliemolen, die het bouwwerk in Europa zo uniek in zijn soort maakt. Een ideale gelegenheid om je bezoek aan Kasteel Heeswijk met De Kilsdonkse Molen te combineren is middels een vaartocht over de Aa met fluistersloep “de Watervlucht”.

De Nieuwe Hollandse Waterlinie was een verdedigingslinie. Als de vijand eraan kwam, konden stroken weiland tussen Muiden en de Biesbosch onder water gezet worden. Het land werd daardoor moeilijk begaanbaar voor de vijand. De linie deed dienst van 1815 tot ongeveer 1940. Tegenwoordig heeft de Nieuwe Hollandse Waterlinie een nieuwe functie. Het is nu een prachtig gebied, waarin je de geschiedenis volop kunt beleven. In 2019 hoopt de Nieuwe Hollandse Waterlinie op de werelderfgoedlijst te komen. Laat je verrassen!

Het verdedigingswerk Fort Altena is in 1847 gebouwd. Het maakte deel uit van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, een verdedigingslinie lopend van de voormalige Zuiderzee bij Muiden tot de Biesbosch. Deze moest het rijke westen van Nederland beschermen tegen invallen van buitenlandse legers. Deze verdedigingsgordel is aangelegd in de 19de eeuw en staat op de nominatie van de UNESCO Werelderfgoedlijst. Fort Altena heeft echter nooit in actie hoeven komen, waardoor er ook nooit is gevochten. Fort Altena is nu in eigendom van het Brabants Landschap, die het verpacht.

De Volksabdij O.L.V. Ter Duinen is opgericht in 1935 ten tijde van de crisisjaren. Kapelaan Flor van Putte heeft de abdij opgericht om jeugdige werklozen in die tijd aan het werk te zetten. Op De Volksabdij bevinden zich Brasserie Abdijbos, Natuurpoort De Volksabdij, VVV informatiepunt Ossendrecht en Museum Wings  dat de geschiedenis van de Nederlandse luchtvaart vertelt. Dit alles in het groen aan de voet van de Kalmthoutse Heide.

Natuurpoort de Roovertsche Leij is gelegen aan de rand van landgoed Gorp & Roovert. Het riviertje ‘De Roovertsche Leij’ stroomt hier door 1200 ha bossen, graslanden, vennen en landbouwgronden. Naast vier oude boerderijen zijn ook het ‘Kasteeltje’ en de ‘Paradijsbrug’ te bewonderen. Deze laatste is vernoemd naar Johannes Goropius Becanius (1519-1572) die veronderstelde dat hier het Aards Paradijs moet hebben gelegen.

Het gehucht Giersbergen is al 750 jaar oud. Eeuwenlang hebben de bewoners gevochten om het stuivende zand tegen te houden. In de directe omgeving van Giersbergen zijn nog steeds oude wegen, boerderijen en houtwallen te vinden die dateren uit de Middeleeuwen.

De abdij die in 1656 als grenskapel werd gebouwd, is in de loop der jaren uitgebouwd tot een klooster. In 1844 werd de Sint-Benedictusabdij, oftewel Achelse Kluis, gekocht door de trappisten uit Westmalle. Tot op heden wordt in de abdij eigen gebrouwen Trappist geschonken, want het klooster is nog steeds in gebruik. Een dubbele rij eiken en beuken omzoomt de laan naar het klooster.

Het sluizencomplex Benedensas is gebouwd in 1824 om het achterliggende land te beschermen tegen hoog water uit het Volkerak en voor de scheepvaart om het hoogteverschil vanwege eb en vloed te overbruggen. Met het voltooien van de Philipsdam is het getijdenverschil verdwenen en wordt de sluis vooral nog gebruikt voor de pleziervaart.